بازی الک دولک، از تاریخچه تا قوانین

بازی الک دولک یک بازی قدیمی و معروف است که در سرتاسر ایران رواج دارد. این بازی در مناطق مختلف، به نام‌های مختلفی شناخته می‌شود؛ در شیراز به آن چلک مسته می‌گویند و در اصفهان با نام پل جفتک شناخته می‌شود. همچنین در مشهد به آن لوچنبه، در کردستان الوکان و در مازندران ارچه خلوف می‌گویند. 

تاریخچه بازی الک دولک

براساس شواهد تاریخی موجود، به نظر می‌رسد که بازی الک دولک برگرفته از یک بازی بسیار قدیمی هندی به نام Gilidanda که به 2500 سال پیش برمی‌گردد، است. این بازی مانند الک دولک دو چوب دارد که به چوب کوچک گیلی و به چوب بزرگ داندا می‌گویند. البته بازی گیلی داندا بسیار شبیه به کریکت است و به نظر می‌رسد بازی کریکت که اتفاقا در منطقه‌ی هندوستان بسیار رایج است، نسخه‌ی پیشرفته‌ی گیلی داندا است. 

حداقل تعداد بازیکنان مورد نیاز برای بازی گیلی داندا چهار است و باید تعداد بازیکنان حتما زوج باشد. یک بازیکن در یک دایره کوچک می‌ایستد، گیلی یا همان چوب کوچک را به صورت مایل روی سنگ می‌گذارد و با استفاده از داندا یا چوب بزرگ به انتهای برجسته آن ضربه می‌زند که آن را در هوا می‌چرخاند.

در مرحله‌ی بعد، بازیکن دیگر با زدن ضربه به چوب کوچک تا آنجا که ممکن است آن را به دورترین نقطه پرتاب می‌کند. حالا بازیکن پس از زدن گیلی یا چوب کوچک باید قبل از اینکه حریفش گیلی را در هوا بگیرد، بدود و یک نقطه‌ای که از قبل توافق شده است را در خارج از دایره را لمس کند.
اگر بازیکن حریف، چوب کوچک را در هوا بگیرد، جای دو بازیکن عوض می‌شود؛ اما اگر گیلی یا همانی که ما به آن دولک می‌گوییم روی زمین بنشیند، نزدیکترین فرد به آن می‌تواند آن را با یک پرتاب، به چوب بزرگ یا همان داندا برساند. اگر پرتاب‌کننده موفق شود، باز هم جای بازیکنان عوض می‌شود و در غیر این صورت تیم زننده گیلی یک امتیاز کسب می‌کند و فرصت دیگری برای ضربه زدن پیدا می‌کند. تیم یا بازیکنی که بیشترین امتیاز را در این بازی بگیرد، برنده است. اگر مهاجم در سه تلاش نتواند به چوب کوچک ضربه بزند، بیرون است. بعد از اینکه گیلی زده شد، بازیکنان حریف باید به دایره برگردند یا در بهترین حالت، آن را در هوا بگیرند بدون اینکه به زمین بخورد.

هدف از انجام این بازی افزایش دقت و تمرکز در کنار ایجاد حس همدلی و همراهی است. همچنین این بازی باعث تقویت عضلات می‌شود و ارتباط بین اعضای بدن و اعصاب را بهبود می‌بخشد. 

الک دولک معمولا به دوازده بازیکن نیاز دارد و محدودیت سنی ندارد اما بهتر است که بازیکنان حداقل 10 سال سن را داشته باشند تا از توان لازم برای انجام این بازی برخوردار باشند. 

وسایل مورد نیاز

چوب الک که یک چوب سبک است که طول آن باید در حدود 80 سانتی متر باشد و چوب دولک که یک چوب گرد با اندازه‌ای در حدود 20 سانتی متر است و دو طرف آن با چاقو تیز شده است تا وقتی با الک به یک سر آن ضربه وارد می‌شود، به هوا پرتاب شود. 

در ابتدا باید بازیکنان به دو تیم با تعداد نفرات مساوی تقسیم شوند. سپس باید بین دو تیم قرعه کشی شود تا تیمی که باید بازی را شروع کند مشخص شود. تیم شروع کننده‌ی بازی، در یک محل از زمین بازی دو سنگ را با فاصله‌ای در حدود 20 سانتی متر، کنار هم قرار می‌دهد. یک نفر از آن تیم، چوب الک را روی آن سنگ قرار می‌دهد وچوب دولک را به دست می‌گیرد. هم‌تیمی‌هایش هم در کنار او قرار می‌گیرند. با اعلام این فرد، یک نفر از تیم مقابل، بازی را شروع می‌کند. 

یک نفر چوب دولک را زیر چوب الک گذاشته و با ضربه زدن آن را به هوا پرتاب می‌کند. تیم مقابل به دنبال این چوب می‌دوند تا آن را بگیرند. اگر این تیم موفق شود چوب الک را در هوا بگیرد، برنده می‎شود و تیمی که چوب را پرتاب کرده است، می‌بازد. اما اگر نتوانند چوب الک را قبل از رسیدن به زمین بگیرند، یکی از بازیکنان تیم مقابل، چوب الک را برمی‌دارد و از همان محلی که به زمین افتاده است به طرف محلی که از آنجا به هوا پرتاب شده، نشانه گیری کرده و پرتاب می‌کند، به طوری که در همان محل به زمین بنشیند.

همزمان با این کار، بازیکنی که در ابتدای بازی چوب الک را به هوا پرتاب کرده بود، در همان نقطه می‌ایستد تا با چوب دولک مانع به زمین رسیدن چوب الک شود. حتی می‌تواند با همان چوب دولک به چوب الک بزند و آن را دوباره به هوا پرتاب کند. اگر نتواند مانع به زمین افتادن چوب الک شود، این بار نوبت آن بازیکن تمام شده و بازی را به یکی از  هم‌تیمی‌هایش واگذار می‌کند تا بازی ادامه یابد اما اگر بتواند چوب الک را با چوب دولک طوری بزند تا مجددا به هوا پرتاب شود و در نقطه‌ی دیگری به زمین بیفتد، همان بازیکنی که چوب الک را به هوا پرتاب کرده با چوب دولک فاصله بین الک تا محلی که چوب الک از آنجا به هوا پرتاب شده را اندازه گیری می‌کند و تیم‌شان بر این اساس امتیاز می‌گیرد.